Kahve Çeşitleri Nelerdir? Kahveler Hakkında Tüm Bilmeniz Gerekenler

Aslında pek düşünülmese de kahvenin her yudumu size gelene kadar eşsiz bir yolculuktan geçer. Aromasıyla, lezzetiyle, içimiyle ve kalitesiyle de kahve çeşitleri sayısız seçenek sunar. 

Tüm kahve çeşitleri iki ana kahve çekirdeğinden elde edilir. Bunlar Arabica ve Robusta’dır. Çekirdeklerin kendilerine özgü özellikleri olsa da lezzet üzerinde başka şeyler de etkilidir. Kahveler sadece çekirdeğe göre değil; harmana ve kavurmaya göre de farklılaşır. Temel olarak kahve çekirdeği çeşitleri iki tanedir:

Arabica

• İnce, hafif, aromatik

• %50 ila %60 daha az kafein

• Yetiştirmesi zor ve pahalı

• Dünya kahve üretiminin yaklaşık %70’i

Robusta

• Karışımlarda, hazır kahvede kullanılır

• %50 ila %60 daha fazla kafein

• Yetiştirmesi daha kolay, daha ucuz

• Dünya kahve üretiminin yaklaşık %30'u

Kahve çekirdeklerinin kökeni Etiyopya’dan gelir. Günümüzde farklı kahve çeşitleri üretmeyi sağlayan oldukça fazla yetiştirme bölgesi vardır. İlk zamanlarda sadece Etiyopya’da yetişen kahve çeşitleri bu gün Latin Amerika, Orta Amerika, Afrika ve Asya'nın bazı bölgelerinde yetiştirilir. 

Arabica kahve çeşitleri Brezilya başta olmak üzere Kolombiya, Honduras ve Meksika gibi coğrafyalarda yetişir. Robusta ise hem Brezilya’dan hem de Vietnam, Endonezya, Hindistan ve Uganda gibi farklı bölgelerden gelir. Çekirdek kahve tercihi yaparken nereden geldiğine bakarak daha iyi seçim yapabilirsiniz. Kahvenin yapılışına göre hem kullanılan fincan türü hem de lezzet değişir. İşte size kahve hakkında ilginç bilgiler;

• Efsaneye göre 9. yüzyılda keçi çobanları, Coffea bitkisinin meyvesini yedikten sonra "dans ediyormuş gibi görünen" keçileri görüp kafeinin etkisini fark etmişler.

• Bir fincan sade kahvenin sadece bir kalorisi vardır.

• Kahve o kadar büyük miktarlarda tüketiliyor ki, yalnızca ham petrolün geçebildiği dünyanın en büyük ikinci ticaret ürünüdür.

• Kopi Luwak isimli kahve dünyanın en pahalı kahvesidir. Endonezya’nın Asya Palm Misk Kedisi tarafından sindirilen kahve çekirdeklerden elde edliir.

• Dünya üzerinde insanlar her gün yaklaşık olarak 2,25 milyar fincan kahve tüketiyor.

• Kahve ortaya çıkmadan önce en çok içilen içecek ise biraydı.

• Yapılan araştırmalar kahvenin uzun yaşamaya faydası olduğunu gösteriyor.

• Dünya üzerinde en fazla kahve içilen şehir ise New York’tur.

Kahve Çeşitleri Nerelerde & Hangi İklim Koşullarında Yetişir

Kahve çekirdekleri Coffea bitkisinin meyvelerinden elde edilir. Yetiştiği yere göre kahve çeşitleri farklı kalitelerde olur. Kahve çekirdeğinin elde edildiği meyveler kiraza benzer ve drupes olarak adlandırılır. Katman katman olan meyvenin içinde saklı çekirdekler yeşil ve küçüktür. Hasattan sonra kavrularak bilinen kahve çekirdeği haline gelir. 

Dünya genelinde ortalama 60 tür kahve bitkisi yetişir. Bu bitkilerden sadece 20 kadarı kahve üretmek için uygun olan meyveleri verir. Filtre kahve çeşitleri ve özellikleri yetişen bu bitkilerin özelliklerine bağlı olarak değişiklik gösterir. İklim ve sıcaklığa bağlı olarak meyvelerin ve çekirdeklerin yapısı farklı olur. Üretimin çoğu tropik kuşakta gerçekleşir. Brezilya ve Guatemala en fazla kahve üretilen ülkelerdir. 

Arabica çekirdeklerinin anavatanı Etiyopya’dır. Kolombiya ve Etiyopya, Arabica kahve çekirdeklerinin en kalitelerini yetiştiren ülkelerdir. Kahve çeşitlerine alternatifler oluşturmak için Robusta çekirdekleri ile harmanlamalar yapılır. Robusta kahve çekirdekleri en fazla ise Hindistan’da yetiştirilir. 

Arabica ve Robusta kahve çekirdeklerinden elde edilen kahvelerin aromaları da içimleri de farklı olur. Arabica daha yumuşak ve hafiftir. Robusta kahveleri ise daha acı ve sert olur. Bu iki çekirdek dışında daha az yetiştirilen iki çekirdek türü daha vardır. Liberica ve Excelsa kahve çeşitleri çok daha az yetiştirilen ve daha az dolaşımda olan kahve çeşitleridir. Genel olarak dünyada Arabica kahveleri dolaşımdadır. 

Dünyanın en pahalı kahvesi olarak bilinen Kopi Luwak ise özel üretim bir kahvedir. Kahve çekirdeklerinin hayvan sindiriminden geçerek misk olmasıyla elde edilir. Dünyanın tüm kahve çeşitleri arasında en kaliteli ve en lezzetlisi budur. Kahve kalitesinde fark yaratan da zaten meyvelerin nasıl işlendiğidir. Özel kavurma ve harmanlama işlemleri kahve çekirdeklerine farklı özellikler katar. Filtre kahve çeşitleri arasından seçim yaparken kahve çekirdeklerinin nereden geldiğine ve nasıl harmanlandığına dikkat ederek daha kaliteli tercihler yapabilirsiniz. Aroması, içimi ve lezzeti farklı olan kahve çeşitleri arasından damak zevkinize uygun seçimler yapabilirsiniz.

• Kafeinli Kahve

Çay ve kahvede bulunan etkin madde kafein metilzantin grubuna giren doğal bir içeriktir. Kafeinli kahve çeşitleri doğal içerik olarak kafeinlidir. Robusta çekirdekleri Arabica çekirdeklerinden iki kat daha fazla kafein içerir. Yüksek kafeinli kahve içmek istiyorsanız Robusta kahve çekirdeklerinin harmanda olmasına dikkat edebilirsiniz. 

Çekirdek kahve çeşitlerinin tümü kafein içerir. Çekirdeğin kendisinde kafesin vardır. Hem Arabica hem de Robusta kahve çekirdeklerinde kafein farklı miktarlarda bulunur. Ancak kafeinsiz çekirdek yoktur. Kahve çekirdeğinin temel özelliği kafein içermesidir. Hangi kahveyi içerseniz için kafeinli kahve içmiş olursunuz. Sadece kafein miktarları değişir. Sütle yapılan kahvelerde kafein daha az etkili olur. Sert ve koyu kahve çeşitlerinde kafein oranı ise daha fazladır.

• Kafeinsiz Kahve

Decaf kahve olarak da tanımlanan kafeinsiz kahve, öğütme ve kavurma öncesinde kahve çekirdeklerinden kafeinin alınmasıyla elde edilir. Kafeinin çekirdeklerden alınması için çekirdeklerin özel bir çözeltide bekletilmesi gerekir. Farklı kahve çeşitlerinde kafeinsiz seçenekler bulunur. Aşırı kafeinden kaçınılması gereken durumlarda kafeinsiz kahve tercih edilebilir. 

Kafeinsiz kahve tamamen kafeinden arındırılmasa da %97 oranında kafeinden arındırılarak sunulur. Aslında kafeinsiz kahvelerde sıfır kafein bulunmaz. Kahve çekirdeklerinde çok az miktarda kafein bulunur. Kafeinsiz kahve çeşitleri normal kahve gibi uyandırma, enerji verme etkilerine sahip değildir. Kafein yok denecek kadar az olduğu için klasik kahvelerin etkilerini göstermez. Koku ve içim olarak da farklıdır. Daha kokusuzdur ve daha yumuşak bir içimi olur.

• Arabica Kahve

Dünya kahve üretiminin yaklaşık %70’ini kapsayan Arabica kahve Etiyopya kökenli bir Coffea Arabica bitkisinin çekirdeklerinden elde edilir. Kahve çeşitlerinde en çok kullanılan çekirdekler Arabica çekirdekleridir. Arabica çekirdekler geniş bir tat yelpazesine sahiptir. Tatlıdan yumuşağa, sertten acıya kadar farklı çeşitleri bulunur. Kavrulmadığında yaban mersini gibi kokan Arabica çekirdekleri kavrulunca aromatik kokulara sahip olur. 

Arabica çekirdeklerini yetiştirmek zor ve maliyetlidir. Kırılgan bir yapıya sahip olan bitki kolaylıkla zarar görebilir. Yüksek rakımlarda yetişen Arabica çekirdekleri lezzet ve kalite olarak en iyi çekirdeklerdir. %100 Arabica çekirdeklerinden elde edilen kahve çeşitleri bu nedenle daha kaliteli ve lezzetlidir. Brezilya, Kolombiya, Etiyopya ve Peru gibi farklı bölgelerde yetiştirilen farklı Arabica kahve seçenekleri vardır. Yetiştiği bölgeye göre Arabica kahvelerinin özellikleri de değişir. Dünya genelinde en çok Arabica yetiştirilen yer Brezilya’dır.

• Robusta Kahve

Kökeni Afrika olan Coffea canephora bitkisinin çekirdeklerinden elde edilen Robusta kahve yüksek kafeinli, acı ve sert bir kahvedir. Bu nedenle de Robusta kahve çekirdekleri sıklıkla öğütülmüş kahve karışımları içerisinde dolgu maddesi olarak kullanılır. Arabica kahvelerin göre Robusta kahve çeşitleri daha ucuz olur. Çünkü Robusta kahve çekirdekleri daha dayanıklıdır ve kolay, az maliyetle yetiştirilir.

Alçak rakımlarda yetişebilen Robusta kahve çekirdekleri iklim olarak özel iklim koşullarına pek ihtiyaç duymaz. Arabica kahveleri ise özel iklim koşullarına ihtiyaç duyar. İki çekirdek arasında kalite, lezzet ve fiyat açısından bu nedenle farklılıklar vardır.

• Liberica Kahve

Batı Afrika kökenli Liberica bitkisinden elde edilen kahve çekirdeklerinden yapılan kahvedir. Liberya’da yetişen kahve bitkisi Arabica’ya göre daha büyüktür. Meyvemsi ve çiçeksi bir aromaya sahiptir. Karmaşık lezzet profili ile kahve çeşitleri arasında özel bir yere sahiptir. 

Malezya ve Filipinlerde yetiştirilir. Barako kahvesi olarak da bilinir. Liberka kahvesi az bulunan, nadir ve çok farklı lezzete sahip bir kahvedir. Çok fazla ekilmediğinden daha az bulunur. Liberka kahve çekirdekleri kahvelere boyut kazandırmak için kahve çeşitlerine eklenebilir.

• Excelsa Kahve

İlk olarak Orta Afrika’da keşfedilen Excelsa kahve bitkisi günümüzde Vietnam ve Filipinlerde yetiştirilir. Liberica kahve türlerinin dewevrei çeşidi şeklinde sınıflandırılır. Arabica ve Robustanın aksine, bu bitki bir çalıdan ziyade ağaçsıdır (ağaç benzeri). Çekirdekleri kavruldukça çikolata ve krema notalarını andıran aromaya sahip olur. Çok fazla yetiştirilmediğinden kahve çeşitleri arasında da pek bulunmaz.

Hazırlanışına Göre Farklılaşan Kahve Çeşitleri

Kahve kültürü o kadar genişlemiş durumda ki çok çeşitli kahve makineleri artık evlerde de bulunmaktadır. Kahve çeşitleri hazırlanışına göre de çok fazla seçenek sunar. Genellikle çok bilinen cappucino, latte ve espresso gibi çeşitlerdir. Ancak hazırlanışına göre çok daha fazla ve değişik kahve çeşidi vardır. Örneğin; Türk kahvesi de hazırlanışına göre oldukça farklı bir kahvedir. Cezvede, kısık ateşte pişirilen kahvenin çok özel bir lezzeti olur.

Espresso kökenli kahvelerin de her biri farklı lezzet notaları sunar. Espresso ve sade kahve diğer tüm kahve çeşitleri için temel yapı taşıdır. Baristalar kahve hazırlamada usta kişilerdir. Baristalar kahve hazırlamayı sanat haline getirebilir. Temel olarak hazırlanışına göre kahve çeşitleri pişirme ve süt ekleme faktörlerine göre değişir. 

Kahve makinelerinde pratik şekilde farklı kahveler hazırlamak için sistemler bulunur. Hazırlanışına göre kahveler fincan olarak da farklı fincanlarda servis edilir. Her kahvenin içim kültürü de farklıdır. Örneğin; espresso fincanı çok küçüktür. Süt bazlı kahvelerde köpük ve krema kullanımına göre kahve stilleri değişir. Ayrıca sıcak ve soğuk olarak hazırlanan kahve çeşitleri de alternatif seçenekler sunar. Buz ile hazırlanan soğuk kahveler yaz aylarında en fazla tercih edilen kahvelerdendir. 

Ayrıca hazırlanışı farklı olan yöresel kahve çeşitleri de vardır. Hatta bölgelere göre kahve içim alışkanlıkları ve kültürü de değişir. Bazı bölgelerde kahve ikramı oldukça önemli bir kültürel paylaşımdır. Kahve aynı zamanda sosyalleşmenin de sembolüdür. Kahvenin hazırlanışı da kültürel paylaşımı da yöresel olarak değişebilir. Dünya kahve çeşitleri kahvenin kökeni olan yöreye göre sınıflandırılır. Etiyopya kahvesi, Kenya kahvesi, Kosta Rika kahvesi gibi farklı yöresel kahvelerin özellikleri de farklıdır;

• Etiyopya kahvesi: Çaya benzeyen, çiçeğimsi aromaya sahip hafif içim kahvedir.

• Brezilya kahvesi: Asidite açısından zengin olan bu kahve çikolata ve fındık notalarına sahiptir.

• Guatemala kahvesi: Baharatlı tütsülenmiş bir aroma tadı vardır.

• Kenya kahvesi: Şarabı andıran meyvemsi aroma lezzeti sunar.

• Tanzanya kahvesi: Dut benzeri bir aroma lezzetine sahiptir.

• Peru kahvesi: Karamel ve tarçın notalarına sahip, yumuşak içim bir kahvedir.

Yetiştiği yere göre kahve çekirdeklerinin yapısı ve içerikleri farklı olur. Kahve çekirdeklerinin işlenmesi de lezzette ve içimde fark yaratır. Her bölgenin kendine özgü kahve çekirdeği işleme yöntemleri vardır. Geleneksel yöntemler nesiller boyu aktarılır. Hazırlanışına göre kahve çeşitlerinde ise bazı kahveler öne çıkar;

• Türk Kahvesi

  

Türk kahvesini tüm dünyada meşhur eden şey hem lezzeti hem de hazırlanışıdır. Kendine özgü pişirme yöntemiyle telve ve köpük oluşturur. Şekerli ya da şekersiz olarak pişirilebilir. Çok özel bir aromaya ve lezzete sahiptir. Türk kahvesi oldukça sağlıklı bir kahve çeşididir. Kahve çeşitleri arasında özgün stili ve lezzetiyle fark yaratır.

Dünya üzerindeki kahveler arasında stil ve lezzet olarak en çok beğenilen kahve seçeneklerinden birisidir. Kuru Kahveci Mehmet Efendi ise tüm dünyada kahve çeşitleri arasında Türk Kahvesini temsil eden markadır. Türk kahvesi kültüründe telveden fal bakma geleneği de vardır.

• Filtre Kahve Çeşitleri

Suda çözünen granül kahve çeşitlerinden farklı olarak filtre kahve, öğütülmüş kahve çekirdeklerinden elde edilir. Her filtre kahve çeşidinin kendine has aroması, lezzeti ve içimi vardır. Filtre kahveler demleme yöntemine göre öğütülebilir. French press, kağıt filtre ve filtre kahve makinesi gibi yöntemlere demlenebilir. Demleme yöntemine göre filtre kahveler öğütülme şekli farklı tercih edilebilir. 

• Brezilya Kahvesi

• Etiyopya Kahvesi

• Guatemala Kahvesi

• Kenya Kahvesi

• Kolombiya Kahvesi

Çekirdeklerin yetiştiği bölgeye göre popüler olan filtre kahveler bu şekilde sıralanabilir.

• Aromalı Kahve Çeşitleri

Aromalı filtre kahveler, aroma yağlarıyla kahve çekirdeklerinin birleşmesinden oluşur. Doğal ve sentetik yağların kullanıldığı çeşitleri vardır. Doğal yağlar vanilya, çilek, kakao gibi bitkilerden elde edilir. Aromalı kahve çeşitleri çok farklı lezzet seçenekleri sunar. Çikolata, ahududu, karamel, vanilya, tarçın, fındık gibi aromalar popüler aromalardır.

• Espresso

Espresso sert kahve olarak bilinir. Espressoyu farklı kılan şey kahve çekirdeklerinin ince öğütülmesidir. Espresso kahve çeşitleri diğer tüm kahve çeşitlerinin temelini oluşturur. Espresso aynı miktardaki tüm kahvelerden daha güçlüdür. Yani daha koyu ve daha sert içimlidir. Kafein olarak da daha etkilidir.

• Amerikan

Espressonun sıcak suyla seyreltilmiş halidir. Sert kahve çeşitleri arasında içimi daha kolay ve yumuşak olandır.

• Latte

1/3 espresso ve 2/3 köpürtülmüş sütten oluşan Latte yumuşak içimli, lezzetli bir kahvedir. Yetenekli baristalar Latte köpüğünü sanata dönüştürebilir. Lattenin aromalı kahve seçenekleri de bulunur. Vanilya ya da fındık aromalı gibi Latte seçenekleri vardır.

• Cappuccino

Latteye benzese de köpük tabası açısından farklıdır. Cappuccino da Latte gibi yapılır. Ancak köpük tabakası daha kalın olur. Sıcak kahve çeşitleri arasında en çok bilinen ve tercih edilen kahve çeşididir. Fincanı Latte fincanından daha küçük olur.

• Macchiato

Sütle lekelenmiş kahve gibi bir anlamı vardır. Yine espresso bazlı, köpük sütlü bir kahvedir. Daha az sütle yapıldığından, kahve aroması daha yoğundur.

• Cortado

Çok az köpük ya da hiç köpük olmadan hazırlanan İspanyol tarzı sütlü kahvedir. Eşit miktarda süt ve espressodan oluşur.

• Moka Latte

Lattenin kakao ya da erimiş çikolata ile tatlandırılmış halidir.

• Frappe

Buzla karıştırılmış espresso kahvelerin genel adıdır. Süt, aroma ve krema ile yapılır. Soğuk kahve çeşitlerinin genel adı olarak bilinir.