Aydınlatma mühendislik ve mimari bir konu olsa da sanat yönünden de bakılabilir bir sistem olduğu görülmektedir. Aydınlatmanın ne anlama geldiğini tam anlamı ile kavrayabilmek için aydınlatma çeşitlerini bilmek gerekmektedir. Aydınlatmanın daha anlaşılabilir bir kavram olması için aşağıdaki yazıda tanımı ve kolları verilmiştir.
Aydınlatma estetik ve pratik bir bakış açısı ile ışığın bilinçli bir şekilde kullanılmasına denmektedir. Aydınlatma; lamba, armatür ve benzeri yapay ışık kaynaklarının yanı sıra güneş ışığı gibi doğal ışık kaynaklarının doğru kullanımı da içermektedir. Aydınlatma genel olarak insanların karanlık ortamlarda görüşünü sağlamak için kullanılsa da doğru bir ışık kullanımı ile estetik görüntüler yakalanmaktadır.
Aydınlatmanın doğru kullanımı ve verimli bir şekilde yapılması ile elektrik tasarrufu sağlanabilmektedir. Aydınlatma mimari ve elektrik mühendislerinin çalışma alanı içerisinde olmaktadır ve tekniğin estetik ile buluşturulması sonucu hem tasarruf hem de şık bir görüntü sağlanmaktadır. Aydınlatmanın iyi bir şekilde yapılması günlük hayatta yapılan işlerin daha kolay hale gelmesine sağlarken insanların güven içerisinde ve rahat bir biçimde çalışmasına da olanak sağlamaktadır.
Aydınlatma sistemi bulunulan ortama güzellik ve hoş bir dizayn katmaktadır. Aydınlatmanın doğru kullanılması ile küçük bir odanın havadar ve açık bir şekilde görünmesi, büyük bir odanın ise rahat ve çekici görünmesini sağlanmaktadır. Aydınlatma bir ortamın en önemli unsurudur ve çoğu yönden bulunulan ortama büyük farklar katmaktadır. Ev dekorasyonları, mobilyalar ve benzeri ürünlere göre kıyaslandığı zaman aydınlatma maliyet olarak daha ucuz miktarlara denk gelmektedir.
Aydınlatma çeşitlerine aşağıda kısaca ve anlaşılır bir şekilde değinilmiştir.
Doğal aydınlatma gün ışığının verimli ve doğru bir şekilde kullanılması ile yapılan aydınlatma çeşididir. Doğal aydınlatma gün ışığının yönlendirilmesi ile nesnelerin üzerine düşürülerek ortama ferahlık ve şıklık katmak için kullanılır.
Doğal aydınlatma dış cephede yer alan camların (pencere camları, çatı pencereleri camları ve benzeri) kullanılması ile ışığın verimli bir şekilde evlere gelmesini sağlamaktadır. Işığın verimli bir şekilde eve ulaşması yapay aydınlatmaya olan ihtiyacı azaltarak enerji tasarrufu yapmaya büyük destek vermektedir. Doğal aydınlatma kullanılmasının binada yaşayan insanların sağlık ve rahatlık seviyelerini artırmaya destek olduğu kanıtlanmış bir gerçektir.
Yapay aydınlatma lamba, armatür ve benzeri elektrik enerjisi kullanarak çalışan ürünler ile aydınlatma yapmaktır. Yapay aydınlatma sistemi insanların ışığı elde etmek için geliştirdiği bir teknolojidir.
Karma aydınlatma isminden de anlaşılacağı gibi doğal aydınlatma ve yapay aydınlatmanın birleşmesi sonucu oluşmuş bir aydınlatma çeşididir.
Aydınlatılan yere göre aydınlatma çeşitleri iki ana başlık altında incelenmektedir. Aydınlatılan yere göre aydınlatma çeşitlerine aşağıda iki başlık halinde değinilmiştir.
İç aydınlatma; ev, ofis, kafeterya, iş yeri, restoran gibi iç mekanların aydınlatılmasına denmektedir. İç mimarinin önemli bir parçası olan iç aydınlatma lambalar, armatürler ve benzeri ürünler kullanılarak gerçekleştirilmektedir.
İç aydınlatma bir ortamın genel olarak aydınlatılmasını ya da ortamı tamamen aydınlatmayı sağlamaktadır. İç aydınlatma sistemi diğer aydınlatma kaynaklarından farklı olarak ortamın tek tip aydınlatma seviyesinde aydınlatılmasıdır.
İç aydınlatmanın amacı ortamın güvenli ve refah veren bir şekilde görünmesine yardımcı olmaktır. İç aydınlatma sisteminde ortama verilen ışık ortamın daha çok aydın görülebilmesi için duvarlardan yansımaktadır.
Dış aydınlatma; park, sokak, meydan, yol, spor alanları, havuzlar gibi dış mekanların aydınlatılmasına verilen isimdir. Dış aydınlatma lambalar, armatürler, sokak ışıkları, projektörler ve işaret ışıkları kullanılarak gerçekleştirilmektedir.
Dış aydınlatma genel itibari ile bir binanın çevresini aydınlatıp görünürlüğü sağlayarak insana güven vermek için kullanılmaktadır. Dış aydınlatma sistemleri bina giriş ve çıkışlarında oluşabilecek kazaların riskini azaltmak ya da ortadan kaldırmak için bina dış kısmını, girişlerini ve merdivenleri aydınlatmayı kapsamaktadır.
Aydınlatma sistemlerinde en çok kullanılan ürün aydınlatma lambalarıdır. Aydınlatma lambalarının çeşitleri ise şöyledir;
Bu ürünlerin yanı sıra kullanılan armatürler ise lambaların yaydığı ışığın yönlendirilmesini ve parlamanın önüne geçilmesini sağlamak için geliştirilmiş ürünlerdir. Armatürler lambaların yaydığı ışığı absorbe edebilmeli ve lambadan yayılan ışığı doğru açılar ile yönlendirmelidir.
Floresan lamba, iki ucu flamanlı cam tüp, soket, balast ve starter gibi iç elemanların bir araya gelerek oluşturduğu aydınlatma ürünüdür. Floresan lambalar kullanımı en çok olan üründür ve kullanım alanı da oldukça yaygındır.
Floresan lamba çeşitleri şöyledir;
LED Ampuller
Tasarruflu Ampuller
Rustik LED Ampuller
Halojen Ampuller
PLC 2 Pinli Ampuller
PLC 4 Pinli Ampuller
T5 Floresan Ampuller
T8 Floresan Ampuller
Floresan lambalar tasarruf açısından oldukça ekonomik ürünlerdir.
Floresan lambaların ışık seviyesi diğer lambalara göre daha fazla olduğu için insan sağlığını olumlu yönde etkilemektedir.
Floresan lambalar yararlı birer ürün olsa da yanlış kullanımlarda oldukça tehlikeli ürünlerdir.
Floresan lambaların kırılması sonucu içinde bulunan civanın yayılması, floresan lambaları tehlikeli atık kategorisine sokmaktadır.
Floresan lambaların ömürleri oldukça uzundur.
Floresan lambalar ışık dağılımının düzenli bir şekilde olmasını sağlamaktadır.
Floresan lambalar ışık yayarken çok az güç çekmektedirler.
Floresan lambalar diğer lambalara göre çok daha az ısınırlar.
Aydınlatma ürünleri seçerken dikkat edilmesi gereken önemli maddelere aşağıda liste halinde değinilmiştir.
Aydınlatma sisteminin iyi bir şekilde yapılması sonucu alınacak faydalara aşağıdaki listede yer verilmiştir.
Bulunulan ortamın yapılan işe göre aydınlatılması gereklidir.
Gözü yormayacak ve zarar vermeyecek şekilde aydınlatma yapılmalıdır.
Işık kaynağından çıkan ışık direk olarak göze gelmemelidir.
Işık rengi seçiminde gün ışığına yakın tonlar seçilmelidir.
Az enerji tüketen aydınlatma ürünleri kullanılarak fazla israftan kaçınılmalıdır.
Çalışma esnasında ışığın sol üst kısımdan gelmesi gerekirken sol elini kullanan kişilerde ışığın sağ üst kısımdan gelmesi gerekmektedir.